Μήλος: Η ομορφιά με.. παρελθόν, παρόν και... μέλλον !

Image via WikipediaΣτο νοτιοδυτικό άκρο των Κυκλάδων βρίσκεται η Μήλος, το νησί που έγινε σ’ όλο τον κόσμο γνωστό από το περίφημο άγαλμα της Αφροδίτης.

Η Μήλος είναι ένα εντυπωσιακό νησί, με μοναδική φύση και πλούσια ιστορία ...

Το ηφαιστειακό παρελθόν της, τα εκπληκτικά λευκά, κόκκινα, κίτρινα ή μαύρα βράχια που δεν συναντά κανείς πουθενά αλλού στον ελλαδικό χώρο, και η καταγάλανη θάλασσα που αιώνες τώρα σμιλεύει στις ακτές της ακρογιάλια και σπηλιές, δημιουργούν έναν συναρπαστικό συνδυασμό με εκπληκτικής ομορφιάς τοπία: το Κλέφτικο, η σπηλιά του Παπάφραγκα, το Σαρακήνικο, οι Αρκούδες. Επιπλέον, η Μήλος βρίσκεται στο επίκεντρο παγκόσμιου αρχαιολογικού και θρησκευτικού ενδιαφέροντος χάρη στις ξακουστές Κατακόμβες της και στη Φυλακωπή με την Κυρά της. Πρωτεύουσα του νησιού, χτισμένη σε ύψος 200 μέτρων πάνω από τον κόλπο της Μήλου, είναι η Πλάκα, ένας από τους πιο γραφικούς οικισμούς των Κυκλάδων, με κατάλευκα σπίτια και ολάνθιστα μπαλκόνια. Στην Πλάκα υπάρχει κάστρο και πολλές εκκλησίες. Επίνειο της Πλάκας είναι ο Αδάμας, ένα από τα ασφαλέστερα και μεγαλύτερα λιμάνια της Μεσογείου, καλά προφυλαγμένο μέσα στον κόλπο της Μήλου, με όμορφα σπιτάκια και στενά δρομάκια. Στα αξιοθέατα του Αδάμαντα περιλαμβάνονται η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο καθολικός ναός του Αγίου Νικολάου, το Μουσείο Μεταλλευμάτων και το Εκκλησιαστικό Μουσείο, που στεγάζεται στη χιλιόχρονη εκκλησία της Αγίας Τριάδας. Σε μικρή απόσταση από τον Αδάμαντα, η ακτή Παπικινού θα σας δώσει την ευκαιρία να απολαύσετε το κολύμπι αλλά και τα θαλάσσια σπορ. Στο βορειοανατολικό άκρο του νησιού βρίσκεται η Απολλωνία ή Πολλώνια, όμορφο παραθεριστικό κέντρο με ταβερνάκια όπου θα βρείτε άφθονα φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, και στο κέντρο της ανατολικής Μήλου βρίσκεται η Ζεφυρία ή Χώρα, που υπήρξε η μεσαιωνική πρωτεύουσα του νησιού έως το 1767, οπότε καταστράφηκε από σεισμούς και διάφορες ασθένειες. Ο καλύτερος τρόπος για μια γνωριμία με τον τεράστιο φυσικό και πολιτιστικό πλούτο της Μήλου είναι η πεζοπορία στα παλιά μονοπάτια του νησιού. Η πιο παρθένα περιοχή είναι η Δυτική Μήλος, την οποία ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει μέσα από πεζοπορικές διαδρομές μικρής ή μέτριας δυσκολίας. Ένας ακόμη τρόπος να γνωρίσετε τη Μήλο, συνδυάζοντας τις διακοπές σας με περιπέτεια, είναι οι διαδρομές εκτός δρόμου. Το δίκτυο χωματόδρομων της Μήλου είναι το μεγαλύτερο στις Κυκλάδες και δίνει την ευκαιρία στον επισκέπτη να περιηγηθεί σε άγνωστε γωνιές του νησιού και να έλθει σε επαφή με τον πλούτο της φύσης του. Ονομασία: Σύμφωνα με τη μυθολογία το νησί πήρε το όνομά του από τον πρώτο του  κάτοικο, τον Μήλο. (Ο Μήλος σύμφωνα με το μύθο ήταν γιος Κυπριακής βασιλικής οικογένειας, που η θεά Αφροδίτη ύστερα από την αυτοκτονία των γονιών του τον έστειλε να οικήσει το νησί.) Ονοματολογικά όμως, πιθανότατα είναι μετεξέλιξη της προελληνικής λέξης «βήλος» που σήμαινε πρόβατο. Πληθυσμός: Περίπου 5.000 κάτοικοι (4.744 άτομα σύμφωνα με την απογραφή του 2001). Θέση: Η Μήλος είναι το 5ο μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων (24 Κυκλαδονήσια συνολικά) και βρίσκεται στην νοτιοδυτική τους άκρη. Απέχει 86 μίλια (138,40 χλμ.) από τον Πειραιά και είναι στο μέσο περίπου της διαδρομής Πειραιά-Κρήτη. Το γεωγραφικό της Πλάτος είναι από  36 46’ 27’’ έως 3638’ 37’’, ενώ το γεωγραφικό της Μήκος από 24 19’ 01’’ έως 24 32 47’’ Έκταση: 158 km2 Μήκος ακτών: 125 km Σχήμα: Το σχήμα του νησιού είναι ακανόνιστο και μοιάζει με πέταλο. Το μήκος της από βορρά προς νότο φτάνει τα 11,2 χλμ., ενώ από ανατολή προς δύση τα 17,6 χλμ. Στο κέντρο στενεύει και η θάλασσα εισχωρεί βαθιά μέσα στη στεριά δημιουργώντας το λιμάνι της Μήλου, ένα από τα μεγαλύτερα και ασφαλέστερα φυσικά λιμάνια της Μεσογείου. Μορφολογία εδάφους: Το νησί είναι σχετικά ορεινό, χωρίς δενδρώδη βλάστηση και με χαμηλό ύψος βουνών που δεν ξεπερνούν τα 400 μέτρα. Ψηλότερη κορυφή: Προφήτης Ηλίας  - 751 μέτρα. Κλίμα: Το κλίμα του νησιού είναι ήπιο μεσογειακό με αρκετή ηλιοφάνεια τις περισσότερες μέρες του χρόνου. Από μέσα Ιουλίου έως και μέσα Αυγούστου πνέουν πολύ συχνά μελτέμια (βόρειοι περιοδικοί άνεμοι), ενώ οι νότιοι άνεμοι συνήθως δεν είναι ούτε συχνοί, ούτε ισχυροί. Διοίκηση: Η Μήλος συγκροτεί ένα Δήμο, το Δήμο Μήλου και έχει πρωτεύουσα την Πλάκα. Διοικητικάανήκει στο νομό Κυκλάδων με πρωτεύουσα την Ερμούπολη της Σύρου. Τομείς Δραστηριότητας: Στο παρελθόν η Μήλος είχε αναπτύξει αρκετά την αγροτική παραγωγή. Σήμερα την σημαντικότερη θέση κατέχει ο δευτερογενής τομέας με την εξόρυξη βιομηχανικών υλικών, ενώ ο τριτογενής τομέας και συγκεκριμένα η τουριστική δραστηριότητα αναπτύσσετε με γοργούς ρυθμούς. Ιστορία Μεσολιθική & Νεολιθική Περίοδος (10.000 π.Χ. – 3.200 π.Χ.) Από ιστορικά στοιχεία και ευρήματα αποδεικνύεται πως υπήρξε ανθρώπινη παρουσία στο νησί από τη Μεσολιθική περίοδο, περίπου 8.000 χρόνια π.Χ.. Οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν πιθανότατα Φοίνικες ή Κάρες, ενώ ο Μηλιακός οψιδιανός που βρέθηκε στο σπήλαιο Φράγχθη στην Πελοπόννησο (7.000-8.000 π.Χ.) καθώς και στα ανάκτορα της Κρήτης (7.000 π.Χ.), αποδεικνύουν ότι η Μήλος είχε αρχίσει να αναπτύσσετε ήδη από την προϊστορική περίοδο. Χάρη στην στρατηγική της θέση ανάμεσα στην Ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη, στο φυσικό και ασφαλές της λιμάνι και κυρίως χάρη στην εξαγωγή του οψιδιανού (μαύρο, σκληρό, ηφαιστειακό πέτρωμα που χρησιμοποιούταν για την κατασκευή όπλων και εργαλείων), η Μήλος ήταν από τα πρώτα νησιά του Αιγαίου που ευημέρησαν και άρχισαν να δημιουργούν σημαντικό πολιτισμό. Κατά τη νεολιθική περίοδο στις περιοχές Νύχια και Δεμενεγάκι υπήρχαν εγκαταστάσεις εξαγωγής οψιδιανού από τον οποίο κατασκευάζονταν μαχαίρια, λεπίδες, βέλη, αιχμές για δόρατα, καθώς και άλλα πολλά εργαλεία και όπλα. Τα εργαλεία οψιδιανού που ανακάλυψαν οι αρχαιολογικές έρευνες σε διάφορα σημεία ανά την Ελλάδα (Θεσσαλία, Πελοπόννησο, Κρήτη και αλλού) αλλά ακόμα και στην Αίγυπτο, είναι αποδεικτικά της αρκετά πρώιμης εμπορικής ναυσιπλοΐας που ανέπτυξαν οι Μηλίοι. Εποχή του Χαλκού (3200 π.Χ. – 1100 π.Χ) Οι διάσπαρτες καλύβες που ζούσαν οι Μηλίοι κατά την νεολιθική εποχή εγκαταλείφθηκαν και οι περισσότερες αγροτικές κοινότητες συγκεντρώθηκαν σε έναν μεγάλο οικισμό, τη Φυλακωπή. Η Φυλακωπή, εκτός από σημαντικό κέντρο του Κυκλαδίτικου πολιτισμού, θεωρείται και μία από τις πρώτες πόλεις της Ευρώπης με ιστορία άνω των 1500 χρονών. Ο οικισμός άρχισε να κατοικείται ήδη από το 3000π.Χ, ενώ εγκαταλείφτηκε το 1100π.Χ. έχοντας διανύσει τρεις ιστορικές περιόδους. Στην προ-οικιστική εποχή (3200π.Χ.- 2300π.Χ.) άρχισε η οικοδόμηση των σπιτιών. Στην 1η ιστορική περίοδο  (2300-2000 π.Χ) ο οικισμός είναι περίπου 200 μέτρων (μεγάλος για τα δεδομένα εκείνης της εποχής στο Αιγαίο),δεν διαθέτει οργανωμένη ρυμοτομική διάταξη, αλλά παρουσιάζει ένα σχετικά οργανωμένο νεκροταφείο. Παράλληλα, εκείνη την περίοδο αποκαλύπτεται η χρήση της πέτρας και πολλαπλασιάζονται οι εξαγωγές οψιδιανού, με αποτέλεσμα την πλήρη εμπορική άνθηση των Μηλίων. Στη 2η περίοδο (2000-1600 π.Χ) κτίζονται τείχη για προφύλαξη από τυχόν επιδρομές, οι τάφοι πλέον είναι έξω από τα τείχη, ενώ τα σπίτια βρίσκονται σε κλιμακωτή διάταξη πάνω στο λόφο. Σε αυτή την περίοδο εξελίχθηκε ιδιαίτερα η κεραμική τέχνη με σαφή πλέον Μινωικές επιρροές και αναπτύχθηκαν περαιτέρω οι εμπορικές σχέσεις των Μηλίων με διάφορες περιοχές της Ελλάδας και κυρίως με την Κρήτη. Η περίοδος αυτή τελειώνει με την καταστροφή της Φυλακωπής, πιθανότατα από φωτιά επιδρομέων, ενώ με το χτίσιμο του τρίτου οικισμού, ξεκινάει η 3η ιστορική περίοδος της πόλης (1600π.Χ.-1110π.Χ). Κατά τη διάρκεια αυτής της τελευταίας περιόδου η Φυλακωπή  παρουσιάζει οργανωμένο, σύνθετο ρυμοτομικό σχέδιο, οχύρωση με ψηλά κυκλώπεια τείχη πάχους άνω των 6 μέτρων και μεγαλύτερα σπίτια, κάποια εκ των οποίων και διώροφα. Στην αρχή αυτής της περιόδου η επίδραση του μινωικού πολιτισμού ήταν έντονη (βρέθηκαν τμήματα πλάκας με εγχάρακτη τη Μινωική Γραμμική Α), αλλά σιγά-σιγά εισχωρεί, και στο τέλος υπερισχύει, το μυκηναϊκό στοιχείο. Περίπου το 1400 χτίζεται  ένα ανάκτορο Μυκηναϊκού τύπου με πολλά δωμάτια και ένα ιερό δύο δωματίων. Επίσης παράγονται έργα υψηλής γλυπτικής και κεραμικής τέχνης, με σημαντικότερο δείγμα την «Κυρά της Φυλακωπής» (Μπορείτε να την δείτε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μήλου). Από το 1200π.Χ. στο Αιγαίο γίνονται ανασυντάξεις, γνωστοί εμπορικοί δρόμοι εγκαταλείπονται, ενώ ο Μινωικός και Μυκηναϊκός πολιτισμός έχουν ατονήσει. Εκείνη την περίοδο η πόλη της Φυλακωπής σταματάει να αποτελεί εμπορικό κέντρο και αρχίζει να παρακμάζει μέχρι να εγκαταλειφθεί τελείως το 1100π.Χ. Αρχαϊκή εποχή (1100 π.Χ. – 480π.Χ) Με την εγκατάλειψη της Φυλακωπής, στο νησί εγκαθίστανται Δωριείς άποικοι από την Λακωνία, οι οποίοι ενωμένοι με τους προγενέστερους κατοίκους έχτισαν δυτικότερα μία νέα πόλη στην σημερινή περιοχή του Κλήματος.  (Η περιοχή αυτή βρισκόταν ανάμεσα στους λόφους του Προφήτη Ηλία, του Πυργιάντι και του Κληματοβουνίου, ενώ εκτεινόταν από τη θάλασσα μέχρι το χωριό της Τρυπητής και τις παρυφές της Πλάκας).  Η νέα αυτή πόλη επέτρεπε στους Μηλίους να επιβλέπουν τον κόλπο του νησιού για τυχόν επιδρομές πειρατών, είχε το λιμάνι της και ήταν φυσικά οχυρωμένη από τους τρεις λόφους. Παράλληλα, οι κάτοικοι την οχύρωσαν και με τείχη που έφταναν μέχρι τη θάλασσα και δημιούργησαν μεγάλα δημόσια κτίρια, το αρχαίο θέατρο, υδραγωγείο, γυμνάσιο, αγορά, ιερά και νεκροταφείο. Κατά τη διάρκεια της περιόδου η πόλη του Κλήματος παρουσιάζει έντονη οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη.  Ανθίζει η κεραμική με τους περίφημους «Μηλιακούς αμφορείς» διακοσμημένους με στοιχεία της ελληνικής μυθολογίας, η γλυπτική, η μικροτεχνία, η σφραγιδογλυφία σε λίθους, η χρυσοχοΐα με την συρματερή τεχνική, ενώ κόπηκαν νομίσματα που αρχικά είχαν ως σύμβολο το μήλο. Επίσης εκείνη την εποχή παρουσιάζεται αύξηση του εμπορίου, εκμετάλλευση των μεταλλευμάτων, ενώ αναπτύχθηκε και το τοπικό-Μηλιακό αλφάβητο, δείγματα του οποίου σώζονται μέχρι και σήμερα σε επιτύμβιες στήλες. Κλασσική εποχή (480π.Χ – 323π.Χ.) Στους Περσικούς Πολέμους οι Μηλίοι πολέμησαν μαζί με τους υπόλοιπους Έλληνες εναντίων των Περσών. Συμμετείχαν και στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (480π.Χ.) και στη μάχη των Πλαταιών (479π.Χ.) στέλνοντας ομάδα οπλιτών να πολεμήσει μαζί με τους Σπαρτιάτες. Στον Πελοποννησιακό πόλεμο όμως, προσπάθησαν να κρατήσουν μία ουδέτερη στάση. Αρνούμενοι στους Αθηναίους τη συμμετοχή τους στην Αθηναϊκή Δηλιακή συμμαχία οδηγούνται σε πολύμηνη πολιορκία και εν τέλει σε ολική καταστροφή. Το 426π.Χ. οι Αθηναίοι έστειλαν τον στρατηγό Νικία με 60 τριήρεις και 2000 οπλίτες, για να επιβάλλουν στη Μήλο την προσχώρησή της στην Συμμαχία. Παρά τις καταστροφές, το νησί δεν κυριεύτηκε αυτή τη φορά. 10 χρόνια αργότερα όμως, με προτροπή του Αλκιβιάδη ξεκινάει νέα αθηναϊκή εκστρατεία με αρχηγούς τον Κλεομήδη και τον Τισία. Μετά τις άκαρπες διαπραγματεύσεις 3000 άντρες πολιορκούσαν τη Μήλο για σχεδόν δύο χρόνια. Κατέστρεψαν την πόλη, σκότωσαν τους περισσότερους άντρες και πούλησαν ως σκλάβους τις γυναίκες και τα παιδιά, ενώ στο τέλος έστειλαν και 500 κληρούχους για να εξασφαλίσουν την κυριαρχία τους στο νησί. Η εκστρατεία αυτή περιγράφεται και εξιστορείται με τον καλύτερο τρόπο από το έργο του Θουκυδίδη (βιβλίο Ε’) στον περίφημο διάλογο Αθηναίων-Μηλίων, όπου η αγάπη για ελευθερία και ουδετερότητα υποτάσσεται στο δίκαιο του ισχυρότερου. (Επίσης, και ο Ευριπίδης στις Τρωάδες του κατηγορεί τους Αθηναίους για την καταστροφή της Μήλου και την γενικότερη επεκτατική πολιτική τους.) Το 403π.Χ με το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου και τη νίκη των Σπαρτιατών, με πρωτοβουλία του Λύσανδρου όσοι Μήλιοι είχαν διασωθεί από τις σφαγές επέστρεψαν στο νησί και άρχισαν σιγά σιγά να ανοικοδομούν την κατεστραμμένη πόλη. Ελληνιστική εποχή (323π.Χ – 146π.Χ.) Η Μήλος, όπως και όλες οι Κυκλάδες μετά το 311μ.Χ. περνάει στην κυριαρχία των Μακεδόνων και έπειτα των Αντιγονίδων και των Πτολεμαίων της Αιγύπτου. Οι ειρηνικές συνθήκες που επικρατούσαν εκείνη την εποχή, σε συνδυασμό με την ελευθερία και την ασφάλεια των θαλασσών συνέβαλαν στην έναρξη μίας νέας περιόδου ακμής και ευημερίας, κατά την οποία η Μήλος έκοψε νόμισμα και φιλοτέχνησε σπουδαία έργα τέχνης, όπως το άγαλμα του Ποσειδώνα (άγαλμα ύψους  2,17μ. από Παριανό μάρμαρο που απεικονίζει τον θεό Ποσειδώνα με επιβλητικό ύφος και σηκωμένο το δεξί χέρι σαν να κρατάει την τρίαινα. Το άγαλμα βρέθηκε το 1877 και βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών). Επίσης, στην Ελληνιστική περίοδο φιλοτεχνήθηκε και το διασημότερο άγαλμα του νησιού, η περίφημη Αφροδίτη της Μήλου. Ρωμαϊκή εποχή (146π.Χ – 324μ.Χ.) Επί ρωμαιοκρατίας η ανάπτυξη του νησιού συνεχίζεται χάρη στην διατήρηση της ειρήνης και χάρη στην περαιτέρω εκμετάλλευση και εμπορία του ορυκτού πλούτου. Οι τέχνες προοδεύουν, φιλοτεχνούνται αξιόλογα αγάλματα (όπως του Μάρκου του Τρόφιμου) και εικονιστικές κεφαλές, ενώ σε αυτήν την περίοδο το νησί στολίζεται και με το Αρχαίο-Ρωμαϊκό θέατρο. Το κέντρο της πόλης μεταφέρεται πλέον στην περιοχή «Τραμυθιά». Εκεί ανακαλύφθηκε το 1896 ένα μοναδικό ψηφιδωτό με κλήματα αμπελιών, ψάρια και άγρια ζώα, το οποίο ήταν το δάπεδο του ιερού του Διονύσου. Κατά τη διάρκεια όλης αυτής της περιόδου αρχίζει και διαδίδεται και ο χριστιανισμός στο νησί. Στις πράξεις αποστόλων γίνεται αναφορά για το ταξίδι του Απόστολου Παύλου από την Κρήτη προς την Αθήνα και το ναυάγιο του σε βραχώδης ακτές. Κάποιοι μελετητές υποστηρίζουν την μετάδοση του Χριστιανισμού στη Μήλο από τον ίδιο τον Απόστολο, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι έγινε μέσω των Εβραίων που εκείνη την περίοδο ζούσαν στη Μήλο και εμπορεύονταν τα ορυκτά. Όποιο και από τα δύο να ισχύει, ο χριστιανισμός εξαπλώθηκε στη Μήλο με ταχύτατους ρυθμούς, από τον 1ο κιόλας αιώνα μ.Χ., ενώ οι πιστοί για την τέλεση των μυστηρίων τους και την ταφή των νεκρών τους, λάξεψαν τους βράχους και δημιούργησαν τις πρωτοχριστιανικές Κατακόμβες. Βυζαντινή εποχή (324μ.Χ – 1204 μ.Χ.) Μετά τον χωρισμό της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε δυτική και ανατολική η Μήλος περνάει στο Βυζάντιο, ενώ το 842μ.Χ.  περιέχεται στο 17ο θέμα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, στο «Θέμα του Αιγαίου» με πρωτεύουσα τη Ρόδο. Τα στοιχεία για αυτήν την μεγάλη χρονικά περίοδο είναι ελάχιστα, μιας και η Αυτοκρατορία ήταν αχανής και η πειρατεία εξαιρετικά εκτεταμένη. Τα σημαντικά γεγονότα της περιόδου συμβαίνουν τον 5ο- 6ο αιώνα, όπου εγκαταλείπεται το Κλήμα, η τότε πρωτεύουσα του νησιού, λόγω επιδρομών και σεισμών το Κλήμα και τον 8ο-9ο αιώνα κατά την Εικονομαχία, όπου οι Μηλίοι, μαζί με άλλους νησιώτες, επαναστατούν για θρησκευτικούς λόγους ενάντια στην κεντρική εξουσία της Κωνσταντινούπολης για θρησκευτικούς, μία επανάσταση η οποία καταπνίχτηκε. Ενετοκρατία & Τουρκοκρατία (1204μ.Χ – 1820 μ.Χ.) Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, η Μήλος μαζί με τα περισσότερα νησιά του Αιγαίου κατακτούνται από τον Μάρκο Σανούδο, ο οποίος ιδρύει το Δουκάτου του Αρχιπελάγους με πρωτεύουσα τη Νάξο και στους κατοίκους της Μήλου επιβάλλεται οικονομικό και κοινωνικό σύστημα Φεουδαρχίας. Η δυσαρέσκεια και η εξουθένωση των ντόπιων γεωργών οδηγεί το 1268 σε επανάσταση. Οι Μήλιοι καταλαμβάνουν το Κάστρο ελπίζοντας για την βοήθεια του βυζαντινού στόλου, η οποία όμως δεν ήρθε ποτέ και έτσι το κίνημα καταπνίγηκε στο αίμα. Η δυναστεία των Σανούδων κράτησε έως το 1361. Έπειτα, τους Σανούδους διαδέχτηκε η Δυναστεία των Κρίσπι μέχρι το 1566. Κατά τη δυναστεία τους εγκαταλείπεται το Κάστρο και η πρωτεύουσα μετατίθεται στο εσωτερικό της Μήλου, στην περιοχή Ζεφυρία. Εκείνη την περίοδο η Μήλος αρχίζει να γίνεται ορμητήριο πειρατών. Η αυτοκρατορία της Ανατολικής Μεσογείου (Βενετία) αδυνατεί να ελέγξει τις πειρατικές επιδρομές και το 1537 καταλαμβάνει τη Μήλο, για λογαριασμό των Τούρκων, ο ξακουστός πειρατής Χαϊρεντήν Μπαρμπαρόσα. Στην αρχή της τουρκικής κατοχής (1566-1579) η Μήλος κυβερνάται από τον Ιωσήφ Ναζή, ο οποίος ήταν και ο τελευταίος δούκας των νησιών. Έπειτα, όλα τα Κυκλαδονήσια, συμπεριλαμβανομένης και της Μήλου περνάνε στη διοίκηση του σουλτάνου Μουράτ Γ΄. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας η Μήλος ήταν σχετικά ευνοημένη, αφού οι Τούρκοι δεν κατοίκησαν μόνιμα το νησί, αλλά μόνο εισέπρατταν τους φόρους μέσω των Επιτρόπων (ντόπιων αρχόντων που εκλέγονταν από τον λαό κάθε Κυριακή της Ορθοδοξίας με καθήκοντα διοικητικά και εκκλησιαστικά). Έτσι, οι κάτοικοι της Μήλου μπόρεσαν να διατηρήσουν μία σχετική ελευθερία και να καλλιεργήσουν την σχέση τους με τη θάλασσα. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, αποσύρθηκαν οι κουρσάροι και άρχισαν τις λεηλασίες και τις επιδρομές οι Σαρακηνοί πειρατές (Μουσουλμάνοι). Η τουρκική κυριαρχία διακόπτεται το 1770 με την εμφάνιση των Ρώσων στο Αιγαίο, αλλά μετά από μερικά χρόνια αποκαθίσταται και πάλι. Σημαντικό γεγονός αυτής της περιόδου είναι η παρακμή της  Ζεφυρίας ως πρωτεύουσας του νησιού και η πλήρη εγκατάλειψη το 1767. Νεότερη Ελληνική Εποχή (1821 – 1945μ.Χ.) Η Μήλος ήταν το τρίτο νησί στην Ελλάδα που επαναστάτησε ενάντια στους Τούρκους. Στις 11 Απριλίου του 1821 έγινε η πρώτη ναυμαχία του αγώνα στο λιμάνι του Αδάμαντα. Οι Μήλιοι, μην έχοντας δικό τους στόλο, βοήθησαν τη μοίρα σπετσιώτικων πλοίων να καταστρέψει τα τουρκικά πλοία. Σημαντική ήταν και η συμμετοχή των Μηλίων στην ναυμαχία του Ναβαρίνου, όπου ο θάνατος του Μηλιού Πέτρου Μικέλη έδωσε αφορμή για την γενίκευση των εχθροπραξιών. Ο Πέτρος Μικέλης, εκτελώντας διαταγή του Άγγλου ναύαρχου Κόδριγκτον, πήγε στον Αιγύπτιο ναύαρχο Μωχαρέμ  Μπέη για να του πει να αποσύρει τον στόλο του και να παραμείνει ουδέτερος. Κατά την επιστροφή όμως  πυροβολήθηκε από έναν ναύτη του στόλου και ο θάνατός του ήταν η αφορμή για να αρχίσει η ναυμαχία του Ναυαρίνου και να καταστραφεί ο τουρκικοαιγυπτιακός στόλος. Το 1830 η Μήλος εντάσσεται και επίσημα στο Ελληνικό κράτος και αρχίζει να ακμάζει εκμεταλλευόμενη τον ορυκτό της πλούτο. Στους Βαλκανικούς Πολέμους έχασαν τη ζωή τους πολλοί Μηλίοι. Για αυτούς αναγέρθηκαν το Ηρώον στην Πλάκα (για 97 αποθανόντες), καθώς και το Ηρώον στην κεντρική πλατεία του Αδάμαντα. Στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Μήλος φιλοξενούσε τον Αγγλογαλλικό στόλο και ο Αδάμαντας χρησιμοποιήθηκε ως  ναυτική βάση για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου από τις επιθέσεις των Γερμανικών υποβρυχίων. Ενώ, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το νησί καταλήφθηκε από Γερμανούς στις 6 Μαΐου 1941 και απελευθερώθηκε 4 χρόνια αργότερα, σχεδόν τελευταίο, στις 9 Μαΐου 1944. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, οι Γερμανοί τοποθέτησαν ισχυρά αντιαεροπορικά συστήματα, ραντάρ και πυροβόλα, ενώ διάνοιξαν και στοές στον Αδάμαντα για τη φύλαξη  τροφών και πυρομαχικών. Οι κάτοικοι αντιστάθηκαν γενναία όλα τα χρόνια, πολλοί εξ αυτών έχασαν τη ζωή τους από την πείνα και τις πολεμικές συγκρούσεις, ενώ έγιναν πάρα πολλές καταστροφές και βομβαρδισμοί. Χωριά Η Μήλος είναι σπαρμένη σε οχτώ 8 γραφικά χωριουδάκια, έξοχα δείγματα νησιωτικής αρχιτεκτονικής Παραδοσιακοί Οικισμοί Κλήμα, Mαντράκια, Φυροπόταμος, Αρετή,  Άγιος Κωνσταντίνος, Φουρκοβούνι και Εμπουριός είναι οι κύριοι παραδοσιακοί οικισμοί της Μήλου και αποτελούν μικρά ψαράδικα λιμανάκια. Είναι  χτισμένοι σε μικρούς κολπίσκους, σκαμμένοι σε μαλακό πέτρωμα ή στις φυσικές κοιλότητες των βράχων και διαθέτουν μία σπάνια νησιωτική αρχιτεκτονική. Η επίσκεψη σε αυτούς θα σας αφήσει με τις καλύτερες εντυπώσεις, μιας και τα χρώματα και η γραφικότητά τους είναι εντυπωσιακά. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των αυτών των οικισμών είναι τα «σύρματα», υπόσκαφα καταλύματα  δίπλα στη θάλασσα, βαμμένα με έντονα χρώματα, που αρχικά χρησίμευαν στο να προστατεύονται οι βάρκες των ψαράδων κατά τη διάρκεια του  χειμώνα και σε περιόδους κακοκαιρίας, αλλά στη συνέχεια μετατράπηκαν σε κατοικίες ψαράδων και καλοκαιρινά καταλύματα. Μαγευτικές Παραλίες Η Μήλος είναι φημισμένη για τα δαντελωτά της ακρογιάλια. Με πάνω από 75 μικρές και μεγάλες παραλίες, με κρυστάλλινα και καταγάλανα νερά, πολύχρωμα σμιλεμένα βράχια και λευκόχρυσες αμμουδιές, είναι σίγουρο ότι θα ενθουσιαστείτε. Λόγω της ηφαιστιογενούς προέλευσης του εδάφους της, η Μήλος έχει εντυπωσιακή μορφολογία και ποικιλία παραλιών. Θα συναντήσετε άλλοτε παραλίες με λευκόχρυσες αμμουδιές και άλλοτε κόλπους με βότσαλα που περικυκλώνονται από πέτρες, λευκά, κόκκινα, κίτρινα ή και μαύρα βράχια. Ξεχωριστά χρώματα και βάθη θα βρείτε και στη θάλασσά της, ενώ επίσης μπορείτε να κολυμπήσετε σε πλήρως οργανωμένες παραλίες ή να επιλέξετε πιο μοναχικές και άγριες. Το σίγουρο είναι ότι τα καθαρά νερά του νησιού και οι απείρου κάλους παραλίες του θα σας προσφέρουν μία εμπειρία άνευ προηγουμένου. Όσον αφορά την πρόσβαση, το οδικό δίκτυο είναι πολύ καλό στις βόρειες και στις περισσότερες από τις νότιες παραλίες. Σε αυτές βρίσκονται στην ανατολική και δυτική πλευρά του νησιού η πρόσβαση είναι σχετικά δύσκολη και στο μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής υπάρχει χωματόδρομος. Ακόμα, υπάρχουν παραλίες, (όπως το Κλέφτικο, ο Γέρακας, η Συκιά και πολλές που δεν αναφέρονται παρακάτω) τις οποίες μπορείτε να επισκεφτείτε μόνο από τη θάλασσα, συμμετέχοντας στις θαλάσσιες εκδρομές που ξεκινάνε από τον Αδάμαντα. Τέλος, σας προτείνουμε να επιλέγετε την παραλία που θα κολυμπήσετε όχι μόνο βάση της ομορφιάς της, αλλά και βάση της κατεύθυνσης του αέρα. Στα μελτέμια και τους βόρειους ανέμους είναι καλύτερα να επιλέγετε παραλίες που βρίσκονται μέσα στον κόλπο, ή ακόμα καλύτερα στην νότια πλευρά του νησιού. Αντίθετα, στους νοτιάδες, σας συνιστούμε τις παραλίες που βρίσκονται στην βόρεια πλευρά του νησιού. Πληροφορίες για τις μαγευτικές παραλίες της Μήλου Μέσα στον κόλπο Βόρεια Μήλος Νότια Μήλος Ανατολική Μήλος Δυτική Μήλος Πώς να έρθω; Αεροπορικές & Ακτοπλοϊκές Συνδέσεις Για περισσότερες πληροφορίες: Δρομολόγια πλοίων: www.openseas.gr Λιμεναρχείο Μήλου: 22870 23360 Λιμεναρχείο Πειραιά, τηλ. 210 4226000-4, 210 4593140, 210 4593150 Αεροδρόμιο Μήλου: 22870 22381 Ολυμπιακές Αερογραμμές: 22870 22380, 8011144444, (http://www.olympicairlines.com/) Διεθνής Αερολιμένας: www.aia.gr Κράτηση & έκδοση εισιτηρίων: Milos Travel: 22870 22000 (http://www.milostravel.gr/) Riva Travel: 22870 24024, 28002 (http://www.rivatravel.gr/) Sea Sun Sophia: 22870 22120, 21994 Επικοινωνία Δήμος Μήλου Τ.Κ. 84800 Πλάκα, Μήλος Τηλ.: 22870 21370/ 21380 E-mail: milos@milos.gr Γραφείο Τουριστικών Πληροφοριών Τ.Κ. 84800 Αδάμαντας, Μήλος Τηλ: 22870 22445 E-mail: touristinformation@milos.gr